‘Een unicum’, noemt de woordvoerder van branchevereniging Beta Tankstations de accijnsverlaging die op 1 april 2022 plaatsvond. De Russische inval in Oekraïne en alle sancties die daarop volgden, deden in die periode de prijzen van brandstof – en dus van vrijwel alle andere producten – explosief stijgen, dus besloot de regering iets te doen wat het nooit eerder deed: de accijnzen op brandstof tijdelijk verlagen. Een benzineprijs die lokaal tot boven de €2,50 per liter steeg, vormde samen met overig duurder levensonderhoud een onwenselijke situatie, dus betaalden we de afgelopen vijftien maanden relatief minder belasting aan de pomp.
De verlaging zou altijd tijdelijk zijn, maar was uiteindelijk wel langer van kracht dan aanvankelijk gedacht. Het oorspronkelijke idee was een verlaging die zou gelden tot het einde van 2022, maar dat werd tot 1 juli 2023. Aanstaande zaterdag wordt ook nog niet de gehele verlaging tenietgedaan: eerst komt de helft van de accijnsreductie te vervallen, waarna – zo is nu het plan – op 1 januari 2024 de andere helft van de reductie verdwijnt.
De prijsstijging van zaterdag: ruim meer dan tien cent erbij
De reductie die op 1 april 2022 werd doorgevoerd, betekende een prijsverlaging van 17,3 cent voor een liter benzine, 11,1 cent voor een liter diesel en 4,1 cent voor een liter lpg. Let wel: het gaat hier om de ‘kale’ prijzen, die niet overeenkomen met de daadwerkelijke prijzen voor de consument. Zo wordt het btw-tarief van 21 procent geheven over het gehele bedrag inclusief accijnzen , waardoor een prijsreductie van 17,3 cent voor de consumentenprijs – in theorie – een verlaging van bijna 21 cent betekent.
Daarvan komt zaterdag de helft te vervallen, waardoor de prijs van een liter benzine al met ruim tien cent stijgt. Daar blijft het niet bij, de stijging zal uiteindelijk zelfs zo’n 13,8 cent zijn. Dat zit zo: niet alleen de reductie komt te vervallen; ook de jaarlijkse inflatiecorrectie van het accijnstarief vindt op 1 juli plaats. Normaliter geschiedt die op 1 januari, maar in verband met de stevige inflatie en de toch al hoge prijzen werd die dit jaar – net als de reductie van de accijnsverlaging – uitgesteld. Diesel wordt naar verwachting zo’n tien cent duurder, lpg ruim drie cent.
Voor 2024 moet de inflatiecorrectie wel weer ‘gewoon’ op 1 januari plaatsvinden, maar omdat dat vrij kort na deze correctie zou zijn, is het nog niet zeker of dat doorgaat, ook omdat de rest van de accijnsreductie dan komt te vervallen en de prijs dan sowieso weer zal toenemen. Het kabinet is daarbij voornemens om de brandstofprijzen niet al te plotseling te laten stijgen om goed in kaart te kunnen brengen wat ‘het grenseffect’ van prijsfluctuaties is, tevens dé reden waarom de accijnsreductie niet in één keer geheel komt te vervallen. De komende tijd wordt goed gekeken naar de veranderingen in het consumentengedrag in de grensregio’s als gevolg van de (dus toch ook beperkte) prijsstijging, zodat de beleidsmakers die effecten bij toekomstige prijsbepalingen in het achterhoofd kunnen houden. Wel zo prettig voor de pomphouders in die regio’s.
Kortstondig effect
Voor wie het niet loont over de grens te tanken, kan het een paar euro schelen om vandaag nog te tanken, al is de verwachting dat het druk zal zijn bij de tankstations, zo geeft de woordvoerder van Beta Tankstations weer. De prijsstijging heeft maar weinig invloed op de totale vraag naar brandstof, maar leidt deze week tot wat meer drukte en volgende week tot wat meer rust. Daarna is de meerderheid ‘gewend’ aan de nieuwe prijssituatie en is de situatie naar verwachting weer als vanouds. De toch vrij stevige prijsstijging op 1 juli heeft daarbij weinig invloed op hoe pompstationhouders de komende tijd hun prijzen zullen vaststellen; de gemiddelde uitbater zal misschien nog iets scherper in de gaten houden wat de concurrentie doet, maar hanteert die methode normaliter ook om de tarieven te bepalen. Je hoeft in principe dus niet te rekenen op extra kortingen of een anderszins afwijkende prijsvoering.
Al met al zijn de veranderingen aan de pomp per 1 juli dan ook niet zo significant als het misschien lijkt. Inflatiecorrecties met als gevolg een plotselinge prijsstijging van een paar cent zijn normaliter niets meer dan een jaarlijks terugkerend fenomeen, alleen gaat die dit keer gepaard met het afbouwen van een korting die toch al niet meer zozeer het doel dient waarvoor die in het leven werd geroepen: het compenseren van exorbitante brandstofprijzen.
De tarieven aan de pomp zijn alweer een tijdje een stuk stabieler, waarbij de prijs van diesel ook weer ‘als vanouds’ significant lager is dan die van benzine. Dát verschil zal overigens kortstondig nog iets groter zijn door de relatieve aard van het btw-tarief over de accijnsverlaging die nu plaatsvindt. Dat de benzineprijzen nu weer (tijdelijk) tot – of voorbij – de €2 per liter stijgen, is daarbij verder niet geheel verrassend: de inflatie is al een tijdlang hoog en het verbruiken van fossiele brandstoffen zal op de lange termijn nu eenmaal niet goedkoper worden. Een benzineprijs van €2 per liter sluit daarop aan.
Gooi jij hem vandaag nog even vol of zie je bij de eerstvolgende keer tanken wel ‘gewoon’ wat de toegenomen literprijs voor de prijs van en volle tank betekent?
